काठमाडौँ, जेठ १६ ! नेपालमा आज सातौँ राष्ट्रिय महिला अधिकार दिवस “महिला अधिकारको सम्मानः आत्मनिर्भरता हाम्रो अभियान” नाराका साथ देशभर विभिन्न कार्यक्रमहरू आयोजना गरी मनाइँदैछ। महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालय (MOWCSC) को नेतृत्वमा आयोजित यो दिवसले महिलाहरूको सामाजिक, आर्थिक, र राजनीतिक सशक्तीकरणलाई जोड दिँदै आत्मनिर्भरताको महत्त्वलाई उजागर गरेको छ।
दिवसको पृष्ठभूमि
राष्ट्रिय महिला अधिकार दिवस जेठ १६, २०६३ मा तत्कालीन पुनर्स्थापित प्रतिनिधिसभाले महिलाका अधिकारसम्बन्धी चारवटा विशेष प्रस्ताव पारित गरेको ऐतिहासिक दिनको सम्झनामा मनाइन्छ। यी प्रस्तावहरूले महिलाको समान अधिकार, राजनीतिक सहभागिता, र लैंगिक समानताको कानुनी आधारलाई सुदृढ बनाएको थियो। सोही दिनको स्मरणमा हरेक वर्ष जेठ १६ लाई राष्ट्रिय महिला अधिकार दिवसका रूपमा मनाउने परम्परा सुरु भएको हो।
यस वर्षको नारा र उद्देश्य
“महिला अधिकारको सम्मानः आत्मनिर्भरता हाम्रो अभियान” नाराले महिलाहरूलाई आर्थिक रूपमा आत्मनिर्भर बनाउन र उनीहरूको क्षमता, सीप, र सिर्जनशीलतालाई विकास प्रक्रियामा समावेश गर्न प्रोत्साहन गर्ने लक्ष्य राखेको छ। मन्त्रालयले ग्रामीण महिलाहरूका लागि उत्पादन ऋण व्यवस्था, सीपमूलक तालिम, र उद्यमशीलता प्रवर्द्धनजस्ता कार्यक्रमहरूलाई प्राथमिकता दिएको छ। यो नाराले लैंगिक समानता र महिला सशक्तीकरणका लागि नीतिगत र संरचनागत सुधारमा जोड दिन्छ।आयोजित कार्यक्रमहरू
दिवसको अवसरमा काठमाडौँका विभिन्न स्थानहरुमा समारोह आयोजना गरिएको छ। समारोहमा सम्माननीय राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, मन्त्रीहरू, र महिला अधिकारकर्मीहरूको सहभागिता रहेको छ। देशभरका विभिन्न जिल्लाहरूमा पनि लैंगिक हिंसा अन्त्य, महिला उद्यमशीलता, र शिक्षा तथा स्वास्थ्यमा महिलाको पहुँच वृद्धिका लागि सचेतनामूलक कार्यक्रमहरू सञ्चालन भइरहेका छन्। सामाजिक सञ्जालमा पनि #महिलाअधिकारदिवस२०८२ र #आत्मनिर्भरमहिला ह्यासट्यागमार्फत यो अभियानको व्यापक चर्चा भइरहेको छ।
प्रगति र चुनौतीहरू
नेपालले महिला अधिकार र लैंगिक समानतामा उल्लेखनीय प्रगति गरेको छ। संविधानले महिलालाई समान अधिकार, ३३% राजनीतिक प्रतिनिधित्व, र लैंगिक हिंसाविरुद्ध कडा कानुनको व्यवस्था गरेको छ। यद्यपि, सामाजिक, सांस्कृतिक, र आर्थिक विभेदका कारण ग्रामीण क्षेत्रका महिलाहरू अझै पनि अवसरबाट वञ्चित छन्। लैंगिक हिंसा, शिक्षामा असमानता, र रोजगारीका अवसरमा कमीजस्ता चुनौतीहरू कायम छन्।
नेतृत्वको अपील
महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालयले सबै सरोकारवालाहरूलाई लैंगिक समानता र महिलाको आत्मनिर्भरताका लागि सहकार्य गर्न आह्वान गरेको छ। मन्त्रालयका अनुसार, महिलाको आर्थिक सशक्तीकरणले मात्रै दिगो विकास र समृद्ध नेपालको सपना साकार हुन सक्छ। सामाजिक सञ्जालमा मन्त्रालयले नारालाई व्यवहारमा उतार्नुपर्नेमा जोड दिँदै “नारामा सीमित नहोस्” भन्ने सन्देश पनि प्रवाह गरेको छ।
सातौँ राष्ट्रिय महिला अधिकार दिवसले नेपालमा महिलाहरूको अधिकार र आत्मनिर्भरताको महत्त्वलाई पुनः स्मरण गराएको छ। यो अवसरले नीति निर्माताहरू, नागरिक समाज, र आम जनतालाई लैंगिक समानता र महिला सशक्तीकरणका लागि एकजुट भएर काम गर्न प्रेरित गरोस्। “महिला अधिकारको सम्मान” लाई व्यवहारमा उतार्दै आत्मनिर्भर महिलाहरूको सिर्जनाले समृद्ध नेपाल निर्माणमा योगदान पुग्ने विश्वास गरिएको छ ।
